Tek gövdeli ve boyu genellikle 6 metreden büyük olan bitkilere ağaç adı verilir. Ağaçlar, yıllarca yaşayan çoğunlukla geniş yapraklı ve çiçekli bitkilerdir.
Ağaç Tipleri
- Geniş Yapraklı Ağaçlar: Geniş yapraklı ağaçların binlerce türü vardır. Bunların çoğunluğu yaprağını döken cinstendir. Yaprakları ismi gibi geniş ve yassıdır. Hepsi çiçekli bitkilere sahiptir.
- İğne Yapraklı Ağaçlar: Çam ve porsuk gibi ağaçlara “iğne yapraklı” denir. Beş yüzden fazla türü olan bu ağaçların büyük bir bölümü yaprağını dökmeyen cinstendir. Kozalaklıların çoğunun yaprakları iğne biçimlidir ama şerit hatta oval biçimlileride vardır. Tohumları genellikle kozalakların içinde yer alır.
- Palmiyeler: Palmiye ailesinde yaklaşık 2.800 tür vardır. Bu ağaçlar, apikal tomurcuk denen tek bir noktadan büyürler ve bu nokta zarar gördüğünde ölürler. Yaprakları genellikle yelpaze biçimindedir. Çiçekli bitkilerdendir.
Ağacın Yapısı
Çiçekli bitkilerin çoğu gibi geniş yaprakları ağaçların da bir ana sapı, yani gövdesi, yaprakları, çiçekleri, meyveleri ve tohumları vardır.
Gövde
Ağaç gövdelerinde eski hücre tabakaları üzerinde yeni hücre tabakaları gelişir. Ağaçlar sıcak iklimli bölgelerde hızlı, soğuk iklimli bölgelerde yavaş büyür ve bu büyüme sonucunda gövdelerinde gözle görülebilen halkalar ortaya çıkar. Kütükler, içlerinde tanen ve reçine gibi kimyasal maddeler bulunan ölü hücrelerden oluşur. Kütüklere çeşitli renkleri veren bu kimyasal maddelerdir.
Sert ve Yumuşak Ağaçlar
Zaman zaman “geniş yapraklı ağaçlara” sert ağaçlar, kozalaklılara yumuşak ağaçlar denir. Ancak, yalancı sunga ve porsuk gibi, geniş yapraklılarınkilerin çoğundan daha sert tahtalı kozalaklılar da vardır. Dünyanın en yumuşak tahtalı ağacı olan balsaya da “sert ağaç” denir.
Kabuk
Ağaç kabuğu, büyürken dokunun canlı hücrelerini koruyan ölü hücrelerden oluşur. Ağaç büyüdükçe, kabuğun dış tabakaları çatlayarak, yeni katlara yer açar. Bu nedenle bazen birçok kat birden görülür. Soyulan dış tabakanın altından, daha yeni, pembemsi kat görülebilmektedir. Hücre alanları ağacın soluk almasını sağlar.
Yaprak Dökümü
Hava koşulları sertleştiğinde, yapraklar gerekli biçimde ısıl birleşim yapmazlar. Ayrıca, toprak kuru ya da donmuşsa, yapraklardan yitirilen su karşılanamaz. Dolayısıyla ağaç, içlerinden yararlı maddeleri alıp yapraklarını döker.
Ağaçlarla İlgili Bilgiler
Keşiş çamı ancak orman yangınlarından sonra üreyebilir. Kozalaklarının açılması için yangının vereceği derecede sıcaklık gerekir.
Bir metre kurutulmuş abanozun ağırlığı 1.030 kg’dır. Aynı hacimde balsa tahtatıysa 160 kg’dır.
Tuzlu suda mangrov dışında ağaç yetişmez. Mangrovlar, özelleşmiş köklerin oksijen alırlar.
Kıyı sekoya ağaçlarının gövdeler 7.5 metreyi bulabilmektedir. Bu nedenle, bazen, gövde içinden yol açmak, ağacın başka yere taşınmasından daha kolay olmaktadır.
Bilinen en yaşlı ağaç, ABD Nevada’da 5.100 yaşını aşkın bir çamdır.
Susuzluğa en dayanıklı ağaç, Afrika’da yetişen baobab ağacıdır. Şiş gövdesinde 135.000 litre kadar su tutabilir.
Sonbahar’da Yaprakların Sararması
- Sonbahar geldiğinde ilk bozunan boya maddesi klorofildir.
- Böylece, sarı kareteyonit gibi başka boya maddeleri görünür hale gelirler.
- Karotenoyitler zamanla koyulaşarak sarıdan, turuncuya ve kırmızıya dönüşebilirler.
- Yapraklardaki şekerde bulunan antosiyanitler de kırmızı renklidirler.
- Ağaç da yapraklarda tanen biriktirir. Tanen, yaprakları koyu kahverengi yapar.
- Yaprak sapının dibinde özel bir hücre tabakası oluşur ve yaprak düşer.